کتاب «سازوکار بانکداری اسلامی» به قلم محمد‌جواد توکلی، عضو هیئت‌ علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) توسط انتشارات جامعه‌المصطفی العالمیه(ص) منتشر شده است.

این کتاب در پنج بخش با عناوین «روش‌شناسی بررسی ساز و کارهای بانکداری اسلامی»، «سازوکارهای تجهیز منابع بانکی»، « ساز و کارهای تخصیص منابع»، «ساز و کارهای ارائه خدمات اعتباری بانکی» و «ساز و کارهای مدیریت منابع بانکی» نگاشته شده است.

بخش اول این کتاب، شامل «روش‌شناسی بررسی ساز و کارهای بانکداری اسلامی»، بخش دوم شامل «موضوع‌شناسی و مبانی فقهی سپرده‌پذیری»، «سپرده‌های غیر‌سرمایه‌گذاری»، «سپرده‌های سرمایه‌گذاری» و «ساز و کارهای توزیع سود و زیان سپرده‌های سرمایه‌گذاری» است.

«اقتضائات عقود در تأمین مالی اسلامی»، «تأمین مالی غیرانتفاعی»، «تأمین مالی مبادله‌ای» و «تأمین مالی مشارکتی» فصول بخش سوم و «اعتبار در حساب جاری» و «کارت‌های بانکی و اعتباری» فصل‌های بخش چهارم این کتاب را تشکیل می‌دهند. همچنین بخش پنجم این کتاب شامل دو فصل با عناوین «سازوکارهای تشویقی در جذب منابع» و «ساز و کارهای بازگشت منابع» است.

این اثر که به عنوان متن درسی برای دوره کارشناسی ارشد مالیه و بانکداری اسلامی تدوین شده، به بررسی فقهی و اقتصادی ساز و کارهای بانکداری اسلامی در تجهیز و تخصیص منابع اختصاص دارد. یکی از ویژگی‌های این اثر، آن است که سعی شده در تحلیل سازوکارهای بانکداری اسلامی از دو شیوه تحلیل فقهی و سیستمی استفاده شود. در تحلیل فقهی نیز تلاش شده تا رویکردهای فقهی شیعه و مذاهب چهارگانه اهل سنت مورد توجه قرار گیرد. توجه به شیوه‌های مورد استفاده در بانک‌های اسلامی و تحلیل آن، یکی دیگر از ویژگی های این اثر است.

گاهی اوقات یکی از مشکلاتی که در مباحث بانکداری به چشم می‌خورد، این است که تحلیل‌ها فقط مبتنی بر فقه فردی است و خیلی به بحث‌های سیستمی پرداخته نمی‌شود و نکته‌ای که در این کتاب تاکید شده، این است که گاهی می‌توان این استدلال را مطرح کرد که ممکن است این سازوکار و طراحی، به صورت مجاز باشد اما ممکن است به خاطر مشکلاتی که برای کل ساختار اقتصادی و نظام بانکداری اسلامی ایجاد می‌شود، این مقبول نباشد.

ممکن است ما در فقه فردی، «اسقاط خیارات» را مشکل و باطل ندانیم، اما اگر این سوال را یک رئیس یا کسی که ساختار یک بانک را طراحی می‌کند، از یک فقیه بپرسد، آن فقیه با یک نگاه سیستمی، الزاماً همین جوابی که به یک فرد می‌دهد را به او ندهد؛ چون ما در بخش نظام‌سازی، موضوع شریعت را کنار گذاشته‌ایم.

در این کتاب، سعی شده است مباحث مرتبط با تجهیز و تخصیص منابع در بانکداری اسلامی در یک قالب‌بندی جدیدی ارائه شود. ما می‌خواهیم بدانیم در بانکداری اسلامی باید به چه گونه منابع را تجهیز و وارد بانک کنیم و چگونه منابع را تخصیص دهیم. برای تجهیز منابع، گاهی اوقات، به صورت متعارف از سه دسته عقود مبادله‌ای، مشارکتی و غیر انتفاعی و گاهی اوقات از قالب خدمات اعتباری استفاده می‌شود.

موضوع دیگری که بسیار مهم است و در این کتاب بر آن تاکید زیادی شده است، سازوکارهای مدیریت جذب و بازگشت منابع است؛ یعنی اینکه در بانکداری اسلامی چگونه مشتریان را تشویق کنیم که سپرده‌هایشان را در بانک بگذارند و چگونه تشویق کنیم که تسهیلاتی که دریافت کرده‌اند را بازگردانند.

یادآور می‌شود، چاپ نخست کتاب «سازوکارهای بانکداری اسلامی»، به قلم محمدجواد توکلی، توسط انتشارات جامعه‌المصطفی(ص) العالمیه و در 500 صفحه منتشر شده است.
مشتاقان میتوانند صفحات ابتدایی این کتاب را از این نشانی دریافت نمایند.

نویسنده: 
محمد جواد توكلي
برچسب: 
بانكداري اسلامي، بانكداري بدون ربا، ايران

مقدمه و فهرست