شاخص توليد طيب

محمدجواد توكلي و عباس شفيعي‌نيا

كتاب شاخص توليد طيّب با استفاده از مفهوم قرآني طيّب تلاش كرده تا رهيافتي اسلامي نسبت به حسابداري توليد ملي و محاسبه توليد ناخالص ملي داشته باشد. ايده مطرح شده در اين كتاب مي‌تواند باعث تحولي اساسي در حسابداري توليد ملي با رويكرد اسلامي شود. بر اساس ايده مطرح شده در اين كتاب، هر نوع توليدي در جامعه اسلامي مطلوب نيست و به تبع هر نوع رشد اقتصادي نيز مورد قبول اسلام نيست. بلكه توليدي مورد قبول اسلام  توليدي طيّب است كه هيچ‌گونه ضرري براي انسان و محيط پيرامون آن نداشته باشد.

توليد طيّب ايده‌اي بديعي نسبت به توليد است كه بيش از 1400 سال پيش در قرآن مجيد مطرح شده است. در نگاه قرآني، توليد طيّب، توليدي پاكيزه و عاري از هر نوع آلودگي است؛ توليدي كه نه‌تنها براي محيط‌زيست زيان‌بخش نيست، بلكه هيچ آسيبي به محيط سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اخلاقي جامعه وارد نمي‌كند. اين مفهوم والا، زمينه‌ساز معرفي «شاخص توليد طيّب» به‌عنوان يك شاخص كلان اقتصادي در اين اثر شده است. شاخص پيشنهادي نه تنها از شاخص متعارف توليد ناخالص ملي متمايز است؛ بلكه نسبت به شاخص توليد سبز، كه تنها ملاحظات زيست‌محيطي را وارد حسابداري توليد ملي‌ مي‌كند،  نيز برتري دارد. استفاده از اين شاخص مي‌تواند زمينه تحول در حسابداري توليد ملي با رويكرد اسلامي و حتي بهبود سياست‌گذاري‌هاي توليدي را فراهم كند.

يكي از رهيافت‌هاي اين كتاب آن است كه توليد محصولات مضر از جمله محصولات تراريخته و همچنين محصولات مضر فرهنگي را نبايد وارد محاسبات توليد ملي كرد. بر همين اساس، اين محصولات نبايد در هنگام محاسبه نرخ رشد اقتصادي نيز لحاظ شوند. بر اساس فرمول محاسباتي پيشنهادي در كتاب، تمامي كالاها و خدمات مضر براي انسان و هزينه‌هاي ناشي از مصرف آنها از ارزش كالاها و خدمات توليدي كشور حذف مي‌شود. اين روش محاسباتي مي‌تواند در به سياست‌گذاران كمك كند تا با شناسايي كالاها و خدمات مضر، مانع از توليد آنها شده و بدين وسيله از  از وارد شدن ضرر به محيط طبيعي، اجتماعي و فرهنگي انسان جلوگيري كنند.